Nie ma kotła bez dobrego pelletu (ENplus®, DINplus).

Co to jest ENplus i DINplus?

Kariera pelletu drzewnego na rynku światowym rozpoczęła się już w latach 70-tych XX wieku. Wówczas, w związku ze światowym  kryzysem naftowym, pojawiło się zapotrzebowanie na alternatywne wobec paliw kopalnych źródło energii. Jednak prawdziwy boom na pellet nastąpił dopiero w latach 90-tych. To właśnie wtedy zaczęto w pełni dostrzegać jego zalety, takie jak efektywność i czystość spalania. 

W następstwie sukcesu pelletu – na rynku pojawiła się potrzeba stworzenia systemu, który byłby gwarancją jakości tego paliwa. Jako pierwszy naprzeciw tej potrzebie wyszedł Niemiecki Instytut Normalizacyjny. A konkretnie – należąca do niego jednostka certyfikująca DINCERTCO, która już w 2002 r. stworzyła system certyfikacji pelletu DINplus. System ten bazował w dużej mierze na normach jakościowych niemieckich i austriackich. Nie było jeszcze wówczas wspólnej normy europejskiej. Taka norma dla pelletu drzewnego powstała w 2011 r. (EN 14961-2). Po kilku latach została przekształcona w  standard międzynarodowy (ISO 17225).

Równocześnie z wprowadzeniem normy EN 14961-2 – niemiecki Deutsches Pelletinstitut opracował i zaproponował przedsiębiorcom – bazującą na tej normie pierwszą wersję standardu ENplus. Od tego czasu wdrożono już trzy kolejne wersje tego systemu! Czwarty, w trakcie opracowywania, ma wejść w życie w pierwszej połowie 2021 r.. Rozwojem standardu ENplus kieruje Europejska Rada Pelletu (European Pellet Council – EPC), działająca w ramach sieci Bioenergy Europe. To właśnie ta międzynarodowa instytucja jest odpowiedzialna za koordynowanie prac nad standardem. Czuwa też nad właściwym przebiegiem procesu certyfikacji. Oba systemy są niemal bliźniaczo podobne (drobne różnice dotyczą m. in. fizycznych parametrów pelletu oraz schematu zakładowej kontroli produkcji). 

Certyfikacja pelletu. Na co i komu potrzebny jest certyfikat na pallet?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy najpierw określić, czym różni się certyfikat od normy? 

Otóż norma to nic innego, jak sprecyzowana lista wymagań odnośnie danego produktu lub procesu. Normami zarządzają niezależne instytucje międzynarodowe, jak np. ISO. Certyfikacja natomiast stanowi dowód, że produkt spełnia określone wymogi. Najczęściej wymogi opisane w konkretnej normie, lecz nie tylko. Przykładowo ENplus zawiera w sobie wymogi normy ISO 17225. Jednak również precyzuje wymagania dotyczące kontroli procesu produkcji, których norma już nie opisuje. Certyfikat zastępuje żmudne sprawdzanie i porównywanie właściwości pelletu z zapisami normy oraz potwierdza rzetelność jego posiadacza. 

Dla konsumenta – znak ENplus lub DINplus to przejrzysta informacja, że kupowany pellet ma wysoką kaloryczność, właściwe parametry fizyczne i chemiczne. Ponadto nie zawiera szkodliwych domieszek, jego spalanie będzie efektywne, przyjazne dla ludzi i środowiska, a domowe piece i kotły będą długo działać bez usterek. 

Dla producenta pelletu – uzyskanie certyfikatu ENplus lub DINplus to nie tylko gwarancja dobrej jakości produktu, ale również skuteczne narzędzie do kontroli całego procesu produkcyjnego. System certyfikacji zawiera szereg wytycznych na temat kluczowych etapów produkcji. Mówi wprost, na co należy zwracać szczególną uwagę, jak kontrolować na bieżąco przepływ materiału i jakość pelletu, a także daje przydatne wskazówki odnośnie organizacji całego procesu. Również dla producenta kotłów grzewczych użytkowanie pelletu z certyfikatem jest gwarancją bezpieczeństwa i bezawaryjności tych urządzeń. 

Dla firmy handlowej wreszcie – certyfikat pelletu jest to synonimem dobrej jakości produktu, bez którego nie ma mowy o konkurencyjności na rynku. 

System certyfikacji. Co tak naprawdę sprawdzamy?

System certyfikacji zawdzięcza swój sukces szerokiemu zakresowi, obejmującemu cały łańcuch dostaw pelletu drzewnego. Od dostaw surowca, poprzez cały proces produkcji, aż do oznakowania, magazynowania i wysyłki gotowego produktu. Ten łańcuch dostaw może być mniej lub bardziej złożony.

Na pewno na jego początku znajdzie się dostawca surowca. Może to być sam producent pelletu, który posiada tartak i przerabia drewno, a uzyskaną trocinę kieruje na produkcję. Może to być jedna lub wiele firm zewnętrznych (tartaków, zakładów stolarskich) dostarczających trocinę, zrębki i inne produkty uboczne przetwarzania drewna. Na pewno na końcu łańcucha znajdzie się odbiorca! W przypadku pelletu workowanego, przeznaczonego do użytku w gospodarstwach domowych, będą to duże sieci handlowe i odbiorcy indywidualni. W przypadku pelletu luzem (nie zaworkowanego) – mogą to być duże zakłady energetyki zawodowej. Zaś w łańcuchu mogą znaleźć się jeszcze firmy handlowe (traderzy). Albo skupujące od producentów i magazynujące pellet (mówimy wówczas o fizycznym kontakcie z produktem). Również działające na zasadzie brokerów / pośredników (handel bez fizycznego kontaktu z produktem), sprzedających pellet pod własną marką. W przypadku pelletu luzem – łańcuch dostaw może być jeszcze bardziej złożony! Gdy jednym transportem (jedna ciężarówką) dostarczamy pellet luzem do kilku odbiorców – mówimy wówczas  o częściowym rozładunku.

Wszystkie te sytuacje sa przewidziane w schemacie, jakim jest certyfikacja pelletu i objęte odpowiednimi standardami w ramach dwóch podstawowych typów certyfikatu. To certyfikat producenta i certyfikat firmy handlowej (tradera).

Jak wygląda proces certyfikacji pelletu? 

ENplus i DINplus to systemy certyfikacji tzw. trzeciej strony. Oznacza to, że zgodność ze standardami jest oceniana przez akredytowane jednostki certyfikujące (Certification Body), uprawnione do wydawania dokumentów zgodności, czyli certyfikatów. Dla DINplus jest to właściciel systemu – DINCERTCO. Natomiast dla ENplus – lista akredytowanych jednostek certyfikujących znajduje się na stronie Europejskiej Rady Pelletu (EPC): https://enplus-pellets.eu/.

Control Union Certifications Germany jest uznaną jednostką certyfikującą dla programu ENplus. We współpracy z lokalnymi biurami, w ponad 70 krajach, może przeprowadzać inspekcje certyfikacyjne w Europie i poza nią w zakresie granulowania, przechowywania, handlu i transportu pelletu drzewnego.

Podstawą decyzji certyfikacyjnej jest audyt prowadzony przez uprawnioną jednostkę inspekcyjną (Inspection Body). Podczas inspekcji audytor pobiera próbkę pelletu. Następnie kieruje ją do badania w akredytowanym przez EPC i/lub DINCERTCO laboratorium. W Polsce uprawnionym laboratorium jest Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Technologii Drewna w Poznaniu. Jedynie pozytywny wynik badania w akredytowanym laboratorium, w połączeniu z oceną audytora – daje „zielone światło” do uzyskania certyfikatu. Badania zlecone w innym laboratorium niż akredytowane nie są brane pod uwagę przez jednostkę certyfikującą! Lista uprawnionych laboratoriów (tzw. Testing Bodies) znajduje się na stronach EPC i DINCERTCO. 

Jak uzyskać certyfikat?

• Pierwszym krokiem ze strony ubiegającego się o certyfikat jest wysłanie zgłoszenia do EPC (lub DINCERTCO). Poprzez formularz dostępny na stronie internetowej lub za pośrednictwem biura Control Union Poland, które może pomóc w dopełnieniu tej formalności.
• W kolejnym kroku, jednostka inspekcyjna skontaktuje się z aplikującym o certyfikat, aby umówić termin audytu.
• Podczas audytu inspektor (audytor) dokonuje oceny oraz zleca badanie próbki. Pod koniec inspekcji przekazuje audytowanemu wstępne podsumowanie audytu (w tym ewentualne spostrzeżenia).
• Ostateczny wynika audytu poznamy dopiero po przebadaniu próbki, co trwa zazwyczaj około 14 dni. Przy pozytywnym wyniku audytu oraz badania, audytor potwierdza, że wszystkie wymogi standardu są spełnione. Następnie przekazuje raport z audytu do jednostki certyfikującej, która wydaje decyzję. Numer certyfikatu (ID) nadaje właściciel systemu.
• Od tego momentu firma ma prawo do używania znaku ENplus / DINplusw odniesieniu do swoich marek pelletu.

Certyfikacja pelletu. Jak się przygotować?

W zależności od tego, czy chodzi  o certyfikat producenta, czy też firmy handlowej (tradera), wymogi będą się różnić. W obu przypadkach wspólnym elementem przygotowań będzie:

• wyznaczenie pełnomocnika systemu: osoba ta będzie czuwać nad całością procesu, nadzorować dokumentację i kontaktować się z jednostką inspekcyjną, jednostką certyfikującą oraz EPC;
• opracowanie pisemnych procedur kontroli jakości odpowiednio do zakresu działalności, w tym procedury przyjmowania skarg odnośnie jakości produktu;
• przeszkolenie pełnomocnika systemu i osób odpowiedzialnych za kluczowe elementy systemu: zakup (przyjęcie) towaru, produkcję, magazynowanie, sprzedaż i dystrybucję;
• sporządzenie listy dostawców surowca/pelletu;
• w przypadku posługiwania się własną marką pelletu workowanego: przygotowanie projektu worka i uzyskanie jego wstępnej akceptacji przez EPC;
• przekazanie do EPC informacji o szacunkowej ilości certyfikowanego pelletu, jaką firma spodziewa się sprzedać do końca danego roku kalendarzowego (w kolejnych latach raportowana będzie faktyczna ilość sprzedanego pelletu według rejestru, który firma musi prowadzić). 

W szczegółach wymogi będą już się różnić. Producent pelletu, przygotowując się do certyfikacji, powinien zwrócić uwagę na:

• jakość i czystość surowca kierowanego do produkcji (jak będą dokumentowane dostawy? jakie wymogi musi spełnić surowiec, by można go było zakwalifikować do produkcji certyfikowanej? jak nie dopuścić do zmieszania surowca różnych klas jakości?);
• kontrolę urządzeń na linii produkcyjnej (jakie prace konserwacyjne i naprawcze powinny być wykonywane, jak często, kiedy?);
• kontrolę produkcji (jak będzie wyglądał raport produkcyjny? co i jak powinno być rejestrowane? jak zorganizować pobieranie i badanie próbki?);
• wyposażenie laboratorium zakładowego do pomiaru 5 parametrów pelletu (długości, gęstości nasypowej, rozkruszu, wytrzymałości mechanicznej, wilgotności);
• postępowanie z wyrobem niezgodnym (co zrobić, jeśli podczas kontroli parametrów okaże się, że pellet nie spełnia wymogów?);
• kontrolę stacji workującej ((jakie prace konserwacyjne i naprawcze powinny być wykonywane, jak często, kiedy? jak często sprawdzać kontrolnie wagę worków);
• w przypadku pelletu luzem – zabezpieczenie miejsca załadunku;
• magazynowanie (jak zabezpieczyć pellet np. przed ekspozycją na słońce).

Firma handlowa z fizycznym kontaktem z pelletem (np. posiadająca własną stację workującą) będzie również zobligowana do spełnienia wymogów dotyczących workowania i magazynowania pelletu oraz wyposażenia laboratorium. Natomiast w ramach zakładowej kontroli będzie musiała regularnie badać pellet pod kątem tylko dwóch parametrów! A konkretnie: rozkruszu i wytrzymałości mechanicznej (opcjonalnie: wilgotności). Jeszcze prościej wygląda proces przygotowań dla firmy handlowej bez fizycznego kontaktu z pelletem. Musi ona jedynie spełnić wymogi obligatoryjne dla wszystkich kandydatów do certyfikacji. Nadmieniamy, że nie dotyczy jej natomiast wewnętrzna kontrola jakości pelletu. 

Chętnie odpowiemy na nurtujące Państwa pytania w zakresie certyfikacji pelletu.